หลายคงคงเคยได้ยินวลีเด็ดที่ว่า "Let them eat cake" มาจาก "Qu'ils mangent de la brioche" (ขนมปังแพง ก็กินเค้กแทนสิ) จากการเรียนประวัติศาสตร์หรือตามร้านขนมสไตล์ฝรั่งเศสต่างๆ แล้วต้องนึกถึงเจ้าของวลีนี้ซึ่งก็คือ พระนางมารี อองตัวแน็ต อย่างแน่นอน ความจริงแล้วไม่มีหลักฐานชัดเจนที่บ่งบอกว่าพระองค์ได้เคยตรัสวลีนี้ไว้เลย
หลายคนเชื่อกันมาตลอดว่า เจ้าของวลีนี้คือ "พระนางมารี อองตัวแน็ต" (Marie Antoinette) พระชายาของพระเจ้าหลุยส์ที่ 16 และพระราชินีของฝรั่งเศส ที่กล่าวขึ้นเมื่อเหล่าข้าราชบริพารถวายรายงานถึงความตกต่ำด้านเศรษฐกิจของประเทศ แสดงถึงการละเลยต่อปัญหาของประชาชน อันเป็นสาเหตุหลักของความยากจนและอดยากของประชาชนในประเทศ รวมถึงพฤติกรรมการใช้จ่ายเงินอย่างฟุ่มเฟือยของพระนาง นำมาซึ่ง "การปฏิวัติฝรั่งเศส ใน ค.ศ.1789"
ตามตำราประวัติศาสตร์ฝรั่งเศส ไม่มีการยืนยันว่าพระนางได้กล่าววลีนี้ออกมา แต่วลีดังกล่าวนี้ปรากฏอยู่ในหนังสืออัตชีวประวัติเรื่อง "คำสารภาพ" (Confessions) ของ Jean-Jacques Rousseau ที่เขียนขึ้นในปี 1765 (ก่อนปฏิวัติฝรั่งเศส 24 ปี) ขณะที่พระนางมารี อองตัวแน็ต มีพระชนมายุได้เพียง 9 ชันษา และหนังสือของรุซโช่เล่มนี้ ถูกตีพิมพ์เมื่อปี ค.ศ.1782
ข้อความตอนหนึ่งที่ปรากฏในหนังสือของรุซโซ่ คือ เขาต้องการขนมปังสักก้อน มากินแกล้มกับไวน์ที่เขาขโมยมา แต่เขาคิดว่าเขาแต่งตัวหรูหราเกินกว่าจะเข้าไปในร้านเบเกอรี่ธรรมดา ๆ สุดท้ายเขาจึงนึกถึงคำพูดของ “เจ้าหญิง” พระองค์หนึ่งที่ตรัสกับชาวบ้านที่ไม่มีขนมปังจะกินเพื่อประทังชีวิต ในหนังสือเล่มที่ 6 ว่า
"Enfin je me rappelai le pis-aller d’une grande princesse à qui l’on disait que les paysans n’avaient pas de pain, et qui répondit : Qu’ils mangent de la brioche."
("Finally I recalled the stopgap solution of a great princess who was told that the peasants had no bread, and who responded: "Let them eat brioche.")
"สุดท้ายแล้ว วิธีแก้ปัญหาความยากจนที่ได้จากเจ้าหญิงในเรื่องการขาดแคลนขนมปังของราษฎรคือ การที่เธอบอกราษฎรว่าไปกินเค้กซะสิ"
โดยกล่าวอ้างว่า เจ้าหญิงซึ่งเป็นเจ้าของคำพูดในหนังสือของรุซโช่ คือ พระนางมาเรีย เทเรซา (Maria Theresia) ผู้เป็นพระชายาของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ที่มีอายุอยู่ก่อนพระนางมารี อองตัวเน็ตต์ ราว 100 ปีต่างหาก (ไม่ปรากฏข้อมูลที่แน่ชัดและไม่ปรากฏว่ากล่าวไปในทางบวกหรือทางลบ)
ต่อมาวลีนี้ จึงถูกเข้าใจผิดในภายหลังว่าเป็นคำกล่าวของพระนางมารี อองตัวแน็ต เพื่อปลุกระดมความโกรธแค้นของราษฎรที่มีต่อกษัตริย์โดยฝ่ายปฏิวัติ อันเป็นสาเหตุการล้มล้างระบอบการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และประหารพระนางมารี อองตัวแน็ต ด้วยเครื่องประหารกิโยติน
ความจริงแล้ว ไม่มีหลักฐานที่ว่าพระนางมารี อองตัวแน็ต เคยตรัสเอาไว้ เพราะพระนางไม่เคยถูกโจมตีจากฝ่ายตรงข้ามด้วยถ้อยความเหล่านี้ และไม่มีใครทราบว่า เจ้าหญิงพระองค์นั้นของรุซโซ่เป็นใคร แต่เธอคนนั้นย่อมไม่ใช่พระนางมารี อองตัวเน็ตต์ จึงเป็นข้อพิสูจน์ชั้นดีถึงความบริสุทธิ์ไร้มลทินของพระนาง ดังนั้นจากหลักฐานทางประวัติศาสตร์พอจะบอกได้ว่า วลี "Let them eat cake" พระนางมารี อังตัวแน็ต "ไม่เคยได้ตรัสไว้" ซึ่งทำให้เราเปลี่ยนแปลงความเข้าใจที่มีต่อประวัติศาสตร์และต่อพระนางที่ตกเป็น “จำเลย” ควบตำแหน่ง “แพะ” ของสังคมในรุ่นหลัง
อ้างอิง
กรกิจ ดิษฐาน. 2561. กินเค้กแทนสิ กินขอบพายสิ กินโจ๊กเนื้อสิ!. สืบค้นเมื่อวันที่ 12 กันยายน พ.ศ. 2561, จาก: http://www.gypzyworld.com/article/view/1046.
ศิริพจน์ เหล่ามานะ. (2561). “Let them eat cake” ไม่ได้ออกมาจากพระโอษฐ์ ของพระนางมารี ออง ตัวเน็ตต์?. มติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 29 ธันวาคม 2560 - 4 มกราคม 2561, จาก:
https://www.matichonweekly.com/column/article_73827
(ไม่ปรากฏชื่อผู้เขียน). (2556). "Qu'ils mangent de la brioche"-"ขนมปังแพง ก็กินเค้กแทนสิ".
สืบค้นเมื่อวันที่ 12 กันยายน พ.ศ. 2561, จาก: https://www.facebook.com/notes/tongrob-sunontalad/
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น