โดย นพวรรณ มากทอง
หากกล่าวถึงกฎหมายที่ศักดิ์สิทธิที่สุด และมีความยุติธรรมที่สุดในสมัยโบราณนั้น เราอาจนึกถึงกษัตริย์พระองค์หนึ่งที่พระองค์ทรงสร้างกฎหมายนี้ขึ้นมาเพื่อความยุติธรรมของคนในจักรวรรดิบาบิโลน และกษัตริย์พระองค์นั้นคือ กษัตริย์ฮัมมูราบี ผู้ซึ่งมีความฉลาดและเด็ดเดี่ยวในการตัดสินใจเพื่อพิพากษาคดีต่างๆ
กษัตริย์ฮัมมูราบีเป็นกษัตริย์องค์ที่ 6 ของอมอไรท์ ในครั้งเมื่อเยาว์วัยได้ศึกษากับนักปราชญ์ชาวอมอไรท์มากมาย หลังจากนั้นพระบิดาของพระองค์นามว่า พระเจ้าซิน มูบอลลิท ได้ทรงสละราชสมบัติให้พระองค์ เนื่องจากพระบิดาของพระองค์ทรงมีพระอาการประชวรอย่างหนัก
กษัตริย์ฮัมมูราบีทรงสืบเชื้อสายมาจากชาวอมอไรท์ซึ่งเป็นชนเผ่ากึ่งเร่ร่อนในภาคตะวันตกของซีเรีย ชื่อของพระองค์มีความหมายที่สะท้อนให้เห็นถึงการผสมผสานทางวัฒนธรรมนั่นคือ “ฮัมมู” ในภาษาอมอไรท์ แปลว่า “ครอบครัว” และ “ราพี” หรือ “ราบี” ในภาษาอัคคาเดียน แปลว่า “ยิ่งใหญ่” และภาษาอัคคาเดียนนั่นเองที่เป็นภาษาราชกาลของจักรวรรดิบาบิโลน
กษัตริย์ฮัมมูราบีภายนอกดูเหมือนคนดุร้าย แต่แท้จริงแล้วท่านมีอุปนิสัยเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม และให้ความสำคัญแก่ทุกชนชั้น
ย้อนไปเมื่อประมาณ 2000 ปีก่อนคริสตกาล ชาวอมอไรท์หรือชาวบาบิโลเนียเร่ร่อนจากซีเรียเข้ารุกรานดินแดนตะวันตกของอัคคัต ภายใต้การนำของกษัตริย์ฮัมมูราบี พระองค์ทรงได้รวบรวมดินแดนซูเมอร์-อัคคัตเข้าด้วยกัน และได้ก่อตั้งจักรวรรดิบาบิโลเนียนครั้งที่หนึ่งบนฝั่งแม่น้ำยูเฟรตีสขึ้น ซึ่งเป็นเมืองหลวงในรัชสมัยของพระองค์เอง และกลายเป็นศูนย์กลางของนักปราชญ์ราชบัณฑิต
กษัตริย์ฮัมมูราบีทรงได้ขยายอาณาเขตไปอย่างกว้างขวางทั่วดินแดนเมโสโปเตเมีย พระองค์ทรงแผ่อำนาจการปกครองของจักรวรรดิบาบิโลนครั้งแรกไปทางใต้ก่อนแล้วจึงขยายขอบเขตครอบคลุมพื้นที่เกือบทั้งหมดของเมโสโปเตเมีย ชัยชนะอย่างเด็ดขาดทางการทหารเกิดขึ้นค่อนข้างล่าช้าในรัชสมัยของพระองค์ และที่สำเร็จลงได้อาจเป็นเพราะการล่มสลายของอาณาจักรแชมชิ – เอดัด
กษัตริย์ฮัมมูราบีทรงได้รวบรวมกำลังทหารเพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็ง พัฒนาระบบการศึกษาให้ประชาชนมีชีวิตที่ดีขึ้น ตลอดจนพัฒนาโครงการชลประทานเพื่อจักรวรรดิบาบิโลน นอกจากนี้ พระองค์ยังทรงสร้างป้อมปราการเพื่อป้องกันข้าศึก และเทวสถานหลายแห่งเพื่อเฉลิมฉลองแด่เทพเจ้ามาร์ดุก ซึ่งเป็นเทพเจ้าที่มีคุ้มครอง ปกป้อง และดูแลจักวรรดิบาบิโลน
ตลอดการปกครองจักรวรรดิบาบิโลน กษัตริย์ฮัมมูราบีทรงงานอย่างหนักเพื่อส่วนรวมของประชาชน และในบั่นปลายชีวิตของพระองค์ทรงประชวร และสละราชสมบัติให้แก่พระโอรสนามว่า ซัมซู อีลุนา เพื่อปกครองจักรวรรดิต่อไป
ชื่อเสียงที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดของกษัตริย์ฮัมมูราบีคือ การประกาศใช้กฎหมายที่เรียกกันว่า ประมวลกฎหมายฮัมมูราบี (Code of Hammurabi) ที่เขียนลงบนแผ่นสเตลาหินสีดำ และติดตั้งไว้ในที่สาธารณะให้คนทั่วไปได้อ่านแม้จะมีคนรู้หนังสือไม่มากก็ตาม
จุดเริ่มต้นของการสร้างประมวลกฎหมายทั้งหมดนั้นเริ่มจากในช่วงที่กษัตริย์ฮัมมูราบีกำลังเร่งพัฒนาบ้านเมือง ทรงได้สละทรัพย์และกำลังของพระองค์เพื่อสร้างสิ่งก่อสร้างมากมาย และคลองส่งน้ำทั่วจักรวรรดิ เพื่อให้ราษฎร์มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ดังนั้น พระองค์จึงทรงสร้างกฎและข้อบังคับในการก่อสร้าง การแจกจ่ายอาหาร และการควบคุมโครงการต่างๆ ต่อมาจึงพัฒนาเป็นประมวลกฎหมายทั้ง 282 ข้อ โดยได้บันทึกไว้อย่างเป็นลายลักษณ์อักษรบนแผ่นสเตลาหินสีดำ
ในปีคริสตศักราช 1901 แผ่นสเตลาหินสีดำที่บรรจุอักษรลิ่มนับพันถูกค้นพบโดยวิศวกรเหมืองแร่ชาวฝรั่งเศส แจ็ค เดอ มอร์แกน ที่เอลาไมท์ซึ่งห่างจากใจกลางเมืองของกรุงบาบิโลนกว่า 250 ไมล์ หลังจากนั้นคณะนักโบราณคดีจึงได้เดินทางไปสำรวจและได้พบกับแผ่นหินที่แตกออกเป็น 3 ชิ้น โดยแผ่นสเตลาหินสีดำนี้ถูกรื้อถอนจากการปล้นสะดมไปไว้ที่เมืองหลวงเอลาไมท์ของซูซา ซึ่งปัจจุบันตั้งแสดงไว้ในพิพิธภัณฑ์ลูฟในกรุงปารีส
Code of Hammurabi
ที่มา :
การที่กฎหมายมีการพูดถึงเทพเจ้าบ่อยๆ นั่นเนื่องมาจากกษัตริย์ฮัมมูราบีทรงประสงค์ที่จะทำให้เทพเจ้าที่เคารพนับถือพึงพอใจต่อตัวกฎหมาย
กษัตริย์ฮัมมูราบีไม่เคยคิดว่าพระองค์นั้นสืบเชื้อสายมาจากเทพเจ้าซึ่งต่างจากกษัตริย์รุ่นก่อนๆ แต่ประชาชนในกรุงบาบิโลนโดยส่วนใหญ่ก็ยังคงเชื่อมั่นและกล่าวถึงพระองค์ในทางที่ดีอยู่เสมอ เพราะพระองค์เปรียบเสมือนดั่งผู้เยียวยาและจุนเจือพวกเขาให้พ้นจากความไม่ยุติธรรมในสังคม
ประมวลกฎหมายของกษัตริย์ฮัมมูราบีประกอบไป ข้อกฎหมาย 282 ข้อ โดยข้อกฎหมายหลักที่พระองค์จารึกมีเรื่องที่สำคัญต่างๆ เช่น โจรกรรม เกษตรกรรม การทำลายทรัพย์สิน การแต่งงาน และสิทธิของสามีและภรรยา สิทธิของสตรี สิทธิของเด็กและเยาวชน สิทธิของทาส ฆาตกรรม และโทษประหารชีวิต
นอกจากนี้ ประมวลกฎหมายของกษัตริย์ฮัมมูราบียังช่วยพัฒนาระบบการศึกษาของจักรวรรดิบาบิโลน เพราะกฎหมายทำให้ประชาชนต้องเข้ารับการศึกษา ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้พวกเขาได้รับความรู้และรู้จักตัวกฎหมายมากขึ้น ทำให้การศึกษาแผ่ออกกว้างทั่วอาณาจักร
ลักษณะกฎหมายของกษัตริย์ฮัมมูราบีนั้นจะเป็นในรูปแบบที่เรียกว่า ตาต่อตา ฟันต่อฟัน เช่น หากใครทำผู้ใดตาบอด ผู้ที่ตาบอดสามารถทำเอาคืนทำให้ผู้ที่กระทำนั้นตาบอดได้เช่นกัน แต่ทั้งนี้ ความเหลื่อมล้ำทางสังคมก็ยังมี นั่นเพราะว่า หากใครที่มีเงินในการที่จะชดใช้การกระทำผิดเหล่านั้นได้ ก็ไม่ต้องรับโทษทัณฑ์ที่อยู่ในลักษณะตาต่อตา ฟันต่อฟัน
เพื่อให้ผู้อ่านได้ศึกษาบางส่วนจากประมวลกฎหมายฮัมมูราบี ผู้สืบค้นจึงขอหยิบยกส่วนหนึ่งของกฎหมายมาเป็นตัวอย่าง ดังนี้
ทฤษฎีใหม่บางทฤษฎีถือว่าการนับกฎหมายฮัมมูราบีให้มีสถานะเป็นประมวลกฎหมายอย่างปัจจุบันนั้นไม่ถูกต้องนัก เพราะความจริงน่าจะนับได้เพียงการเป็นอนุสรณ์ยกย่องว่ากษัตริย์ฮัมมูราบีเป็น “ตัวอย่างกษัตริย์ที่ทรงไว้ซึ่งความยุติธรรม” เท่านั้น เพราะในชีวิตของคนย่อมมีความผิดอย่างอื่นที่ไม่ใช่การลักขโมย
อ้างอิง
วิกิพีเดีย สาราณุกรมเสรี. พระเจ้าฮัมมูราบี. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 15 กันยายน 2559, จาก: https://th.wikipedia.org/
อภิโชติ ภูขาว. วิวัฒนาการอารยธรรมเมโสโปเตเมีย. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 25 ธันวาคม 2559, จาก: https://sites.google.com/site/apichot111/wiwathnakar-xary-thr-rm-me-so-po-te-meiy
ABJMP-social. อารยธรรมตะวันตกสมัยโบราณ ตอนที่ 5 อารยธรรมเมโสโปเตเมีย ชาวอมอไรท์ บาบิโลเนีย. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 25 ธันวาคม 2559, จาก: https://writer.dek-d.com/abjmp-social/story/viewlongc.php?id=773121&chapter=5
AllHistories
History. (2009).Hummurabi
Joshua J. Mark. (2011, November 12).
Porprasit
Today I Found Out. (2014, May 29). The King’s Law – The Code OfHummurabi
หากกล่าวถึงกฎหมายที่ศักดิ์สิทธิที่สุด และมีความยุติธรรมที่สุดในสมัยโบราณนั้น เราอาจนึกถึงกษัตริย์พระองค์หนึ่งที่พระองค์ทรงสร้างกฎหมายนี้ขึ้นมาเพื่อความยุติธรรมของคนในจักรวรรดิบาบิโลน และกษัตริย์พระองค์นั้นคือ กษัตริย์ฮัมมูราบี ผู้ซึ่งมีความฉลาดและเด็ดเดี่ยวในการตัดสินใจเพื่อพิพากษาคดีต่างๆ
กษัตริย์ฮัมมูราบีเป็นกษัตริย์องค์ที่ 6 ของอมอไรท์ ในครั้งเมื่อเยาว์วัยได้ศึกษากับนักปราชญ์ชาวอมอไรท์มากมาย หลังจากนั้นพระบิดาของพระองค์นามว่า พระเจ้าซิน มูบอลลิท ได้ทรงสละราชสมบัติให้พระองค์ เนื่องจากพระบิดาของพระองค์ทรงมีพระอาการประชวรอย่างหนัก
กษัตริย์ฮัมมูราบี
กษัตริย์ฮัมมูราบีภายนอกดูเหมือนคนดุร้าย แต่แท้จริงแล้วท่านมีอุปนิสัยเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม และให้ความสำคัญแก่ทุกชนชั้น
ย้อนไปเมื่อประมาณ 2000 ปีก่อนคริสตกาล ชาวอมอไรท์หรือชาวบาบิโลเนียเร่ร่อนจากซีเรียเข้ารุกรานดินแดนตะวันตกของอัคคัต ภายใต้การนำของกษัตริย์ฮัมมูราบี พระองค์ทรงได้รวบรวมดินแดนซูเมอร์-อัคคัตเข้าด้วยกัน และได้ก่อตั้งจักรวรรดิบาบิโลเนียนครั้งที่หนึ่งบนฝั่งแม่น้ำยูเฟรตีสขึ้น ซึ่งเป็นเมืองหลวงในรัชสมัยของพระองค์เอง และกลายเป็นศูนย์กลางของนักปราชญ์ราชบัณฑิต
จักรวรรดิบาบิโลน
ที่มา :
กษัตริย์ฮัมมูราบีทรงได้รวบรวมกำลังทหารเพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็ง พัฒนาระบบการศึกษาให้ประชาชนมีชีวิตที่ดีขึ้น ตลอดจนพัฒนาโครงการชลประทานเพื่อจักรวรรดิบาบิโลน นอกจากนี้ พระองค์ยังทรงสร้างป้อมปราการเพื่อป้องกันข้าศึก และเทวสถานหลายแห่งเพื่อเฉลิมฉลองแด่เทพเจ้ามาร์ดุก ซึ่งเป็นเทพเจ้าที่มีคุ้มครอง ปกป้อง และดูแลจักวรรดิบาบิโลน
ตลอดการปกครองจักรวรรดิบาบิโลน กษัตริย์ฮัมมูราบีทรงงานอย่างหนักเพื่อส่วนรวมของประชาชน และในบั่นปลายชีวิตของพระองค์ทรงประชวร และสละราชสมบัติให้แก่พระโอรสนามว่า ซัมซู อีลุนา เพื่อปกครองจักรวรรดิต่อไป
ชื่อเสียงที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดของกษัตริย์ฮัมมูราบีคือ การประกาศใช้กฎหมายที่เรียกกันว่า ประมวลกฎหมายฮัมมูราบี (Code of Hammurabi) ที่เขียนลงบนแผ่นสเตลาหินสีดำ และติดตั้งไว้ในที่สาธารณะให้คนทั่วไปได้อ่านแม้จะมีคนรู้หนังสือไม่มากก็ตาม
Code of Hammurabi
จุดเริ่มต้นของการสร้างประมวลกฎหมายทั้งหมดนั้นเริ่มจากในช่วงที่กษัตริย์ฮัมมูราบีกำลังเร่งพัฒนาบ้านเมือง ทรงได้สละทรัพย์และกำลังของพระองค์เพื่อสร้างสิ่งก่อสร้างมากมาย และคลองส่งน้ำทั่วจักรวรรดิ เพื่อให้ราษฎร์มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ดังนั้น พระองค์จึงทรงสร้างกฎและข้อบังคับในการก่อสร้าง การแจกจ่ายอาหาร และการควบคุมโครงการต่างๆ ต่อมาจึงพัฒนาเป็นประมวลกฎหมายทั้ง 282 ข้อ โดยได้บันทึกไว้อย่างเป็นลายลักษณ์อักษรบนแผ่นสเตลาหินสีดำ
ในปีคริสตศักราช 1901 แผ่นสเตลาหินสีดำที่บรรจุอักษรลิ่มนับพันถูกค้นพบโดยวิศวกรเหมืองแร่ชาวฝรั่งเศส แจ็ค เดอ มอร์แกน ที่เอลาไมท์ซึ่งห่างจากใจกลางเมืองของกรุงบาบิโลนกว่า 250 ไมล์ หลังจากนั้นคณะนักโบราณคดีจึงได้เดินทางไปสำรวจและได้พบกับแผ่นหินที่แตกออกเป็น 3 ชิ้น โดยแผ่นสเตลาหินสีดำนี้ถูกรื้อถอนจากการปล้นสะดมไปไว้ที่เมืองหลวงเอลาไมท์ของซูซา ซึ่งปัจจุบันตั้งแสดงไว้ในพิพิธภัณฑ์ลูฟในกรุงปารีส
Code of Hammurabi
ที่มา
การที่กฎหมายมีการพูดถึงเทพเจ้าบ่อยๆ นั่นเนื่องมาจากกษัตริย์ฮัมมูราบีทรงประสงค์ที่จะทำให้เทพเจ้าที่เคารพนับถือพึงพอใจต่อตัวกฎหมาย
กษัตริย์ฮัมมูราบีไม่เคยคิดว่าพระองค์นั้นสืบเชื้อสายมาจากเทพเจ้าซึ่งต่างจากกษัตริย์รุ่นก่อนๆ แต่ประชาชนในกรุงบาบิโลนโดยส่วนใหญ่ก็ยังคงเชื่อมั่นและกล่าวถึงพระองค์ในทางที่ดีอยู่เสมอ เพราะพระองค์เปรียบเสมือนดั่งผู้เยียวยาและจุนเจือพวกเขาให้พ้นจากความไม่ยุติธรรมในสังคม
ประมวลกฎหมายของกษัตริย์ฮัมมูราบีประกอบไป ข้อกฎหมาย 282 ข้อ โดยข้อกฎหมายหลักที่พระองค์จารึกมีเรื่องที่สำคัญต่างๆ เช่น โจรกรรม เกษตรกรรม การทำลายทรัพย์สิน การแต่งงาน และสิทธิของสามีและภรรยา สิทธิของสตรี สิทธิของเด็กและเยาวชน สิทธิของทาส ฆาตกรรม และโทษประหารชีวิต
นอกจากนี้ ประมวลกฎหมายของกษัตริย์ฮัมมูราบียังช่วยพัฒนาระบบการศึกษาของจักรวรรดิบาบิโลน เพราะกฎหมายทำให้ประชาชนต้องเข้ารับการศึกษา ซึ่งเป็นสิ่งที่ทำให้พวกเขาได้รับความรู้และรู้จักตัวกฎหมายมากขึ้น ทำให้การศึกษาแผ่ออกกว้างทั่วอาณาจักร
ลักษณะกฎหมายของกษัตริย์ฮัมมูราบีนั้นจะเป็นในรูปแบบที่เรียกว่า ตาต่อตา ฟันต่อฟัน เช่น หากใครทำผู้ใดตาบอด ผู้ที่ตาบอดสามารถทำเอาคืนทำให้ผู้ที่กระทำนั้นตาบอดได้เช่นกัน แต่ทั้งนี้ ความเหลื่อมล้ำทางสังคมก็ยังมี นั่นเพราะว่า หากใครที่มีเงินในการที่จะชดใช้การกระทำผิดเหล่านั้นได้ ก็ไม่ต้องรับโทษทัณฑ์ที่อยู่ในลักษณะตาต่อตา ฟันต่อฟัน
เพื่อให้ผู้อ่านได้ศึกษาบางส่วนจากประมวลกฎหมายฮัมมูราบี ผู้สืบค้นจึงขอหยิบยกส่วนหนึ่งของกฎหมายมาเป็นตัวอย่าง ดังนี้
ถ้าภรรยาของชายคนหนึ่งถูกกล่าวหาหรือพบเห็นว่ามีความสนิทสนมกับชายผู้อื่น เพื่อเป็นการรักษาสิทธิของชายผู้เป็นสามี ผู้หญิงคนนี้หรือภรรยาของเขาต้องกระโดดลงแม่น้ำศักดิ์สิทธิเพื่อรับโทษ
ถ้าเด็กชายที่ติดพ่อมากเกินไป เด็กคนนั้นจะถูกตัดมือ
ถ้าทาสไม่เชื่อฟังเจ้านายของตน เจ้านายของทาสคนนั้นสามารถตัดหูของทาสออกได้ทั้งสองข้างกฎหมายของกษัตริย์ฮัมมูราบี บอกให้เราทราบถึงความห่วงใยที่พระเจ้าฮัมมูราบีมีต่อชีวิตความเป็นอยู่ของพลเมืองของพระองค์ แม้บทลงโทษตามกฎหมายฮัมมูราบีจะดูว่าโหดเหี้ยมตามความคิดของคนสมัยใหม่ แต่การทำกฎหมายให้เป็นลายลักษณ์อักษรและพยายามใช้บังคับอย่างเป็นระบบกับทุกคน และการ “ถือว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ไว้ก่อนจนกว่าจะได้รับการพิสูจน์ว่าผิด” ที่นับเป็นวิวัฒนาการทางอารยธรรมที่สำคัญของมนุษย์
ทฤษฎีใหม่บางทฤษฎีถือว่าการนับกฎหมายฮัมมูราบีให้มีสถานะเป็นประมวลกฎหมายอย่างปัจจุบันนั้นไม่ถูกต้องนัก เพราะความจริงน่าจะนับได้เพียงการเป็นอนุสรณ์ยกย่องว่ากษัตริย์ฮัมมูราบีเป็น “ตัวอย่างกษัตริย์ที่ทรงไว้ซึ่งความยุติธรรม” เท่านั้น เพราะในชีวิตของคนย่อมมีความผิดอย่างอื่นที่ไม่ใช่การลักขโมย
อ้างอิง
วิกิพีเดีย สาราณุกรมเสรี. พระเจ้าฮัมมูราบี. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 15 กันยายน 2559, จาก: https://th.wikipedia.org/
อภิโชติ ภูขาว. วิวัฒนาการอารยธรรมเมโสโปเตเมีย. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 25 ธันวาคม 2559, จาก: https://sites.google.com/site/apichot111/wiwathnakar-xary-thr-rm-me-so-po-te-meiy
ABJMP-social. อารยธรรมตะวันตกสมัยโบราณ ตอนที่ 5 อารยธรรมเมโสโปเตเมีย ชาวอมอไรท์ บาบิโลเนีย. (ออนไลน์). สืบค้นเมื่อ 25 ธันวาคม 2559, จาก: https://writer.dek-d.com/abjmp-social/story/viewlongc.php?id=773121&chapter=5
History. (2009).
Joshua J. Mark. (2011, November 12).
Today I Found Out. (2014, May 29). The King’s Law – The Code Of
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น